Mülki İdarenin Geleceği

Abstract

Türkiye’de modern anlamda mülki idarenin yüz elli yıllık bir geçmişi bulunmakta ve mevcut durum büyük oranda söz konusu geçmişi yansıtmaktadır. Mevcut mülki idare taksimatında belirlenen il ve ilçe sınırlarının hatırı sayılır ölçüde Osmanlı dönemine dayanması bu durumun en açık göstergesidir. Cumhuriyet döneminde gerek merkezî idare gerekse mahallî idareler açısından birçok reform yapılmışsa da mülki idare alanının bu reformların dışında bırakıldığı, hatta mahallî idarelere ilişkin reformlarla mülki idarenin görev ve yetkilerinin gittikçe daraltıldığı görülmüştür. Tüm bu gelişmeler, mülki idarenin geleceği açısından iki soruyu beraberinde getirmektedir. İlki adem-i merkeziyetçilik fenomeni çerçevesinde gerçekleştirilen bunca reformdan sonra mülki idare-mahallî idare ayrımının gerekli olup olmadığı, ikincisi ise imparatorluğun son dönemi ile cumhuriyetin ilk dönemine diğer bir deyişle yüz elli yıl öncesine dayanan mülki idare taksimatının 21. yüzyıldaki kamu hizmeti anlayışıyla ne ölçüde örtüştüğüdür. Bu bölümde Türkiye’de mülki idarenin geleceği, mülki idare taksimatına ilişkin ilgi çekici veriler ve 1980’lerden sonra artış gösteren adem-i merkeziyetçi reformlar üzerinden tartışılmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak mülki idare kavramı açıklanmış, ikinci olarak ise Türkiye’de mülki idarenin tarihsel gelişimine yer verilmiştir. Üçüncü olarak Türkiye’de mülki idarenin mevcut durumu nitel ve nicel veriler çerçevesinde tasvir edilmiştir. Son olarak ise söz konusu veriler üzerinden mülki idarenin geleceği tartışılmıştır.

Civil administration in the modern sense has a one hundred-fifty year-history in Türkiye, and the present situation is largely based on that past. The most obvious indication of this is that the provincial and district boundaries established in the current civil administration division substantially date back to the Ottoman period. Although many reforms were carried out in both the central and local administration during the republican period, the area of civil administration was excluded from these reforms, and even the tasks and powers of the civil administration were restricted with the reforms of local administrations. All these developments raise two questions regarding the future of civil administration. The first is whether the distinction between civil administration - local administration is still necessary after all these reforms that have been carried out under decentralization; and the second is to what extent the civil administration division that dates back to the last period of the Empire and the first period of the Republic, a hundred-fifty years ago, is consistent with the understanding of the civil service in the 21st century. In this chapter, the future of civil administration in Türkiye is discussed using interesting data on the current civil administration division and the decentralized reforms that increased after the 1980s. In this context, first, the concept of civil administration is explained, and second, the historical development of civil administration in Türkiye is presented. Third, the current state of civil administration in Türkiye is described in the context of qualitative and quantitative data. Finally, the future of civil administration is discussed based on the available data.