Biyoloji Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Düzeyleri: Trabzon Örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, biyoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeylerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırmanın örneklemini 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı bahar döneminde, Trabzon il merkezinde bulunan rastgele seçilmiş 18 devlet lisesinde görev yapan biyoloji öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Kritik Düşünme Düzeyi Ölçeği” olan “Kalifornia Eleştirel Düşünme Eğilim Ölçeği (CCDTI)” anketi kullanılmıştır. Bu çalışma kapsamında eleştirel düşünme düzeyi anketine katılan 30 biyoloji öğretmenine ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen “Kritik Düşünme Düzeyi Ölçeği (CCDTI)” anket verileri SPSS 21 istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Öğretmenlerin eleştirel düşünme düzeylerinin cinsiyet, mezun olunan fakülte ve eğitim durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek için “bağımsız örneklem t testi”nden, mesleki kıdeme göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için “tek yönlü anova testi”n den yararlanılmıştır. CCTDI’nın alt boyutları ile ilişkisini belirlemek amacıyla “Pearson Korelasyon Analizi”nden yararlanılmıştır. Fark ve ilişkilerin anlamlılık düzeyi olarak ise p<,05 düzeyi yeterli görülmüştür. Araştırma bulguları incelendiğinde; biyoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeylerinin “düşük düzey” de olduğu belirlenmiştir. Ayrıca cinsiyet ve mesleki kıdeme göre eleştirel düşünme düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Öğretmenlerin öğrenim durumlarına göre, CCTDI ölçeği kapsamında bulunan doğruyu arama ve analitiklilik tutumu, lisansüstü mezunlarının lehine anlamlı bir fark gösterirken, diğer alt kategorilerde böyle bir anlamlı farka rastlanmamıştır. Öğretmenlerin mezun olunan fakülteye göre CCTDI ölçeği kapsamında bulunan meraklılık ve analitiklilik tutumu, eğitim fakültesi mezunları lehine anlamlı bir fark gösterirken, diğer alt kategorilerde böyle bir anlamlı farka rastlanmamıştır. Lisansüstü düzeyde alınan derslerin ve yürütülen çalışmaların, bireylerin eleştirel düşünme düzeylerinin gelişimine katkıda bulunduğu sonucuna varılabilir. Yapılan bu araştırmaya yurtdışında bulunan liselerde çalışmakta olan biyoloji öğretmenleri de dahil edilerek geniş kapsamlı çalışmalar yapılması ilgili alana katkı sağlayacaktır.